Katılar ve Katılarda Dayanıklılık

9.2.2.1. Dayanıklılık kavramını açıklar, farklı büyüklükteki canlıların dayanıklılığını karşı- 
laştırır ve düzgün geometrik cisimlerin dayanıklılığı ile ilgili hesaplamalar yapar.


Bir asma köprünün yıkılışı 

FİZİK
9.2.2
KATILAR
KATILARDA DAYANIKLILIK

Ayten Ayar Göktaş

Özel İnci Ümraniye  Anadolu Sağlık Meslek Lisesi

KATILAR

Katıların atom ve molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri, onları sabit şekil ve konumda tutacak büyüklüktedir. Bu nedenle katılar sıkıştırılamaz ve kendiliklerinden öteleme hareketi yapamaz.

Bazı katı maddeler basınç altında sıkışabilir. Demir, nikel, kobalt gibi maddeler mıknatıstan etkilenir.

üKatı maddeler genellikle sert yapılıdır. Yani akışkan değildir.

üMaddenin , tanecikleri arasındaki boşluğun en az olduğu hal katı halidir.

üKatı hal, maddelerin taneciklerinin en yavaş hareket edebildiği haldir.

üFiziksel yollarla , diğer üç hal olan sıvı, gaz ve plazmaya dönüştürülebilir.

üHacmi ve şekli sabit olan maddelerdir.

üTanecikler arası çekim kuvveti en fazladır.

üTanecikler birbirinden bağımsız hareket edemez.

üKatılar yalnızca tabana basınç yapar.

üBazı katı maddeler sıkıştırılabilir.

üDemir, nikel, kobalt gibi maddeler mıknatıs tarafından etkilenir.

DAYANIKLILIK

Katı bir cismin gerilme ya da sıkıştırılma gibi etkilere , özelliğini kaybetmeden gösterdiği dirence dayanıklılık denir.

DAYANIKLILIK NELERE BAĞLIDIR?

Yapılan araştırmalar , bir cismin dayanıklılığının kesit alanı ve hacmine bağlı olduğunu ortaya koymuştur.

Katı cisimlerin dayanıklılığı    kesit alanları     oranı ile doğru                                                                 hacim        orantılıdır.

                 

Bir cismin yüksekliği sabit tutularak kesit alanı ne kadar artırılırsa artırılsın kendi ağırlığına karşı gösterdiği dayanıklılığı değişmez.

         4 = 1                             9  = 1

         8     2                           27     3
büyüme oranı 2           büyüme oranı  3

                        25 = 1

                      125    5

              büyüme oranı 5 ,       büyüme oranı artıkça dayanıklılık azalır.

Bir cismin dayanıklılığı boyut değiştirme oranı ile ters orantılıdır.

Yani, Boyutları 10 kat artırılan bir cismin dayanıklılığı 10 kat azalır.

Boyutları 10 kat küçültülen bir cismin dayanıklılığı ise 10 kat artar.

Herhangi bir varlık ölçekli olarak büyütüldüğünde , ağırlığı dayanıklılığından daha fazla büyür.  Bu prensip şekli ne olursa olsun her katı cisim için geçerlidir.

Pencereden bakarken düşen bir kediye ne olur? 

Pencereden düşen karıncaya ne olur?

Karaya vuran balina neden ölür?